Sutresommar

 

 Det er velsigna godt å alltid ha noko å  klage over, anten det no er koronaen, bensinprisen eller regjeringa. I år vart det ikkje sommar heller.

 Fryden over ektefølt sutring er stor og stimulerande, men kjensla av at vi trass alt ikkje har noko særleg å syte over, er naturlegvis eit skår i sutregleda. Det er ikkje så lett å klage overtydande for folk som er fødde med sølvskei i munnen og gullhår i rauva.

Vi har skrytt over kor vondt og leitt dei hadde det, forfedrane våre, som kjempa og sleit i dei bratte bakkane og på ville havet. No slår nyare forsking fast at det ikkje var så synd på dei likevel. Ikkje ein gong i dansketida, gjennom den lange «firehundreårsnatta», var vi så lutfattige og underkua som vi har innbilt oss. Vi svalt og fraus nok i hel, men skuffande nok: Nesten alle andre stader i Europa hadde folk flest det endå verre.

Vi gjorde oss fri frå danskane og seinare svenskane, så godt som utan blodspille. Då vi stod fram som ein sjølvstendig nasjon hadde vi alt skaffa oss ein internasjonalt konkurransedyktig handelsflåte og var i ferd med å byggje ut våre unike vasskraftressursar. Då skipsfarten ikkje lenger kunne sanka oss ære og makt, hadde vi alltids fisken å ty til. Vi greidde etter kvart å forhandle oss fram til 200 mils fiskerigrense. Det skjedde i ei tid då dei aller mest storsnuta av oss berre våga å drøyme om fjerdeparten og song kampviser for femtimilsgrensa.

Så fann vi olje og vart grunnrike. No kjenner verda på energikrise og betaler kva det skal vere for norsk gass. Kraftprisane er naturlegvis høge sør- og austpå. Men vi sunnmøringar har igjen hamna på vinnarlaget og slepp å spare på dusjinga.

Eigentleg er det berre dyr bensin og flyprisane som plagar oss: Dei, og så vêret, naturlegvis. Heile sommaren, då vi sat vi  inne i regnet og hutra, lytta vi til reportasjar om tørkekatastrofar og skogbrannar som truga folk og byar berre litt lengre sør i Europa. I Stryn sat det ein flokk  regnvåte saudiarabarar og smilte lykkeleg i duskregnet utanfor glamping-teltet sitt. Kjøleg og godt, inga sol og mykje regn. Ein fin plass å feriere, meinte dei og tykte det var mykje betre med doggfriskt gras enn heit ørkensand under sandalane.

Det stoppa klaginga ei stund, men ikkje lenge. For når alt anna går godt, kan ein alltids frykte framtida: Det er krig i vårt nærområde, trugande energikrise og klimaendringar i full galopp. Det går til pisis likevel, tenkjer nokre og då er det like godt å skrue opp termostaten.

 Men kjenner vi oss rett, dreg vi vinnarloddet igjen. Når somrane blir for varme for dei i sør, er det dei som kjem til oss og ikkje omvendt. Vår lange kystlinje med idylliske strender, imponerande fjellrekkjer og forfriskande vestavind vil bli turistmål for folk på flukt frå hetebølgjene. Når alternativet er førti grader i skuggen, blir ein regnvåt utepils ein eller annan stad i Nyss sitt nedslagsfelt noko dei vil fortelje begeistra om når dei kjem heim til sine brunsvidde verandakasser ved Middelhavet.

Meir turisme er berre ein liten bonus i forhold til det som kan vente oss om staten ville bruke vår rikdom til noko anna enn å subsidiere gamle feilgrep og byggje praktbygg i hovudstaden. Solcelle-straum kostar berre litt meir enn det folk flest synest dei kan betale. Vinden blæs og bølgjene slår anten vi vil bruke energien eller ikkje. Varme frå jord og fjord kombinert med varmepumpe-teknologi er nesten lønnsam. Kontinentale straumprisar og/eller høgare statlege tilskot er alt som skal til for at folk for alvor kastar seg rundt og haustar solenergi på taket og grev seg ned i jordas varme indre gjennom sin eigen plen. Men først må drastiske vedtak gjennomførast. Tida er knapp.

 Misnøya er mor til framgangen, heiter det. Skal vi først syte og klage, er tafatte politikarar eit naturleg mål. Politikk fungerer. Men berre så lenge politikarane gjer det.