Innlegg

Lukt og løye

  Gamle dagar lukta kanskje vondt. I våre dagar er idealet nærast luktfritt. Verda opplever vi med auge og øyre, via skjerm og mikrofon. Nasen er berre noko å henge brillene på. Fem sansar har vi menneske å orientere oss med. Når folk blir spurde kva sans som er viktigast, svarar nesten alle først syn og så høyrsel. Følelse kan vi ikkje greie oss utan, synest vi og smaken er naturlegvis viktig for dei matglade. Men luktesansen? Har vi særleg bruk for den? Noko luktar godt. Minst like mykje luktar vondt. I ein verdsomspennande undersøking frå 2011 frå McCann Worldgroup går det fram at eit fleirtal av ungdom heller ville kvitte seg med luktesansen enn med pc og mobil. Sure joggesko Visst finst det gode lukter: Roseduft og kongerøykelse, nysteikt brød og grønsåpevaska tregolv.   Men lukt kan også ofte vere irriterande, av og til kvalmande.   Sure joggesko og gammal sveittelukt. Den innestengde eimen av fuktige kjellar og   stanken frå tett kloakk. Luktesansen er   naturlegvis grei
Legg inn en kommentar
Les mer

Lønn som fortent

  Ulovlege innvandrarane kjem flygande over grensene. Framandelement utan respekt for norske tradisjonar. Uvanleg tidleg kjønnsmogne er dei også. Dei kan skjule seg i skuggen i årevis, berre for å ta makta så snart det blir ein sjans. Eg snakkar naturlegvis om den svartelista platanlønnen ( Acer pseudoplatanus ), som er den   falske halvbroren til heilnorsk spisslønn. Som Svartedauden kom han først til Bergen, der han vart planta i ein hage i 1765. Derifrå skal ha spreidd sine propellfrø i alle retningar. Platanlønnen er svartelista av styresmaktene fordi han ikkje er opphavleg norsk. Og vi må medgi, det er noko skummelt med hans måte å konkurrere på: Han veks til han har blitt ein til halvannan meter høg og ragar litt over resten av krattskogen. Så sluttar han å vekse. Før eller seinare fell eitt av dei høge trea i nærleiken, slik at lyset slepper til.   Då utnyttar frekkasen forspranget og skyt i vêret med rekordfart. Etter få år er han blant dei høgste trea i skogen. Haustfargan
Legg inn en kommentar
Les mer

Møte på midten

  Det er meir enn eit halvt hundre år sidan eg med brask og bram melde meg ut av statskyrkja. Det var ein kraftig   protest i ei bygd der statskyrkje-medlemskap var like sjølvsagt som   å vere med i folkeregisteret. Soknepresten skreiv inntrengande tilbake at han «nekta»   å gjennomføre utmeldinga utan ein alvorleg samtale først. Eg   måtte minne han om   min grunnlovsfesta religionsfridom før han gjorde si embetsplikt. Det var naturlegvis godt meint når soknepresten ville snakke fornuft til ein forvirra ungdomsopprørar. Men det nytta ikkje.   I dag er den mjuke maktbruken som vi kjende så kvelande, i stor mon borte. Gudsfornektarar og kyrkjegjengarar kan møtast på midten og oppdage at dei har eitt og anna felles. 60-talet var ei heilt anna tid. I familiar flest var det ei avis, ein radiostasjon, eit lite utval av ganske like bøker. Den lutherske varianten av kristendommen var statsreligion. Forkynninga byrja i heimane og på søndagsskulen. Frå ein var sju, tok grunnskulen over.
Legg inn en kommentar
Les mer

Bilen min får du aldri

  Vi er villige til å ofre mykje for å berge klimaet. Men vi ofrar ikkje bilen. Vi kjeldesorterer og plukkar plast. Vi prøver å reise mindre med fly og et økologiske gulrøter til middagen. Men så er det bilkøyringa, som klima-aktivistane også vil ha oss til å kutte ned på. Nei og atter nei, skrik vi lydlaust innvendig. Skal vi tilbake til den tida då vi sykla til butikken i regnvêr og sjangle oss heim att med fulle plastnett på kvar side av styret?   Nei, bilen greier vi oss ikkje utan. Han er uvurderleg som framkomstmiddel. Vi brukar han også som paraply når det regnar og vi skal ein snartur til postkassa.   Vi kunne naturlegvis gått til fots til treningssenteret som ein del av trimmen, men det synest vi ikkje vi har tid til. Så er det det at har ein først brukt bortimot ein halv million kroner på bil, vil ein nødig øyde pengar på bussbillettar. Ein kjenning hadde bilen på service. Han såg litt forkomen ut og   smilte letta då vi   tilbaud skyss. Han kunne naturlegvis ha teke bu
Legg inn en kommentar
Les mer

Ut av skapet

  Vi seier som Tage Danielsson: Slepp fangane fri, det er vår. Til bøvels med kva som passar seg for ein godt vaksen mann. I dag står eg frimodig fram som praktiserande galantofil! Sola har vendt tilbake. Våren gjer noko med oss. Det er livsvilje over alt. Saftene stig og motet veks. Som varmesøkjande missil trengjer knoppar og renningar seg opp gjennom tørrgras og rotnande lauv så snart sola gir signal. Naturen har lege lenge roleg i startgropa. No er det min i din og vår i lufta. Kåte støvberarar viftar forførande i vinden og tek vellystig imot alle som vil vere med på litt uforpliktande pollinering. I skogen pip det frå alle kantar og det er ikkje frå telefonar. Her rår naturen åleine. Gjøk og sisik, trost og stær, synger alle dage, som diktaren skriv. Dei syng høgt og vakkert, men du må ikkje tru at dei syng for deg. Dei følgjer si djupaste drift og kvitrar ublygt og elskhugssjukt etter nokon å ha sex med. Kattar remjar mellom husa i mangel av nokon å ha seg med der og då. Ei frust
Legg inn en kommentar
Les mer

Å kjede seg klok

      Kanskje bør du heller sjå tomt ut i lufta ei stund enn å lese dette. Du er sikkert slik, du også: Du hatar å kjede deg. Sit du på bussen, er du raskt oppe med telefonen for å sjekke ganske likegyldige Facebook-oppdateringar eller finne noko moro på Youtube. Er du på trimtur, har du kanskje ein podkast eller Taylor Swift i øyret. Skal vi på ferie, er det gjerne med ein bloddrypande Jo Nesbø-krim. Vi må på død og liv halde hjernecellene opptekne, slik at tankane ikkje gir seg til å vandre heilt utan mål og méd. Ungdommen treng ikkje avkopling, Dei treng tilkopling, kommenterte forfattaren Johan Borgen for mange tiår sidan. Han hadde nok eit poeng den gongen. No er det den stadige tilkoplinga og   mangelen på fråkopling som er problemet, meiner hjerneforskarane.     «Ein generasjon som ikkje toler å kjede seg, vil vere ein generasjon av små menn», skreiv den britiske filosofen Bertrand Russel. Og kvinner, må vi legge til, i likestillingas namn. Hjerneforskarane er einige: Ei
Legg inn en kommentar
Les mer

Ikkje brøyta eller strødd

  Folk flest er ikkje så verst, stort sett. Folk flest greier å ha eit rimeleg godt og ofte hjarteleg forhold til sitt nabolag. Og det er viktig, tenkjer vi, spesielt no framfor jul, medan stadig meir gruvekkjande meldingar frå slagmarkane når oss gjennom media. Eit juleønskje: Er det for mykje forlangt at verdiane og ideala til heilt alminnelege menneske også skal gjelde i   storpolitikken? Ideen er naiv og latterleg. Og det er til å gråte over. Men i storpolitikken er det makta som rår. Vi tenkjer kanskje at   statsmenn som har ofra seg for politikken og med ein skokk av statssekretærar og rådgivar rundt seg skulle kunne tenkje som fornuftige folk: ein må prøve i det lengste med det gode og ein kan bøye av viss ein må. Men når det først skrur seg storpolitisk til, er skremming og bløff, trugsmål, rakettar og dronar blitt uunnverlege middel for å få sin syn igjennom.   Då blir ei grensekrenking med mange døde, er ikkje eit brotsverk, men eit signal og ein måte å kommunisere med
Legg inn en kommentar
Les mer