Laikar du norsk?

Vi seivar mailen og tek berre ein bitte liten tur innom Face før vi loggar av: Sjå kor mange som har laika meg! Kult!

 Det er ikkje til å kome forbi. Vi blir meir og meir amerikanske i hovudet. Boring!, seier tredjeklassingen når ein foreslår noko som ikkje involverer skjermmonster og fastfood. Vi kler oss i rocka sweatshirts, jeans og boots  og proppar i oss bagels og donuts til vår coffee-to-go.

Det er ikkje berre i dagleglivet, der vi brukar amerikanske seriar som forbilde.  I vårt tradisjonelt trauste vestnorske næringsliv annonserer dei etter controllers og CEOs når dei skal ha nye folk. Business-språket vrimlar av ord som downsizing og benchmarking, framført av resultatorienterte, svoltne og innovative leiarar. Meir enn halvparten av lærebøkene som er i bruk på grunnleggjande studium ved universiteta, er på engelsk. Dei  bøkene som enno er norskspråklege, er stinne av engelske faguttrykk, ofte litt fornorska i skrivemåten for å gjere teneste som framandord. Kva heiter det på norsk no igjen, kan norske akademikarar spørje når dei blir intervjua som ekspertar i media. Det er ikkje til å kome forbi: Stundom ligg dei engelske orda lengre framme i pannebrasken enn deira eige morsmål.

 Engelske innslag signaliserer framleis at ein er internasjonalt orientert og at steinrøysa heime er nokre nummer for liten, sjølv om ein berre snakkar med norsktalande. Norsk kjemper med ryggen mot veggen mot den invaderande engelsken. Her kan vi lære av svenskar og særleg islendingar, som i større grad enn oss prøver å ha eit grenseforsvar mot inntrengarorda. Eller vi kan sjå til Danmark, som utan vidare inviterer utanlandske ord inn i varmen. Det er deilig å vere utanlandsk i Danmark, så lenge ein ikkje er asylsøkjar. No flokkar gamle og unge danskar seg rundt skjermane for å sjå på den norske ungdomsserien Skam. Dei har alt gjestmildt adoptert dei hippaste orda frå Oslo vest: hooke og  rulle med russen.

 Ein skulle tru at ein også kunne pynte med fransk og spansk og kinesisk på det språklege tapas-bordet, men så internasjonale er vi sant å seie ikkje. Utanlandsk er engelsk når nordmenn er ute og reiser, og i vår kontakt med spanjolar og franskmenn innskrenkar vi oss til å snakke veldig sakte og tydeleg på dårleg skuleengelsk. Då synest vi faktisk at vi har krav på å bli forstått. Her heime rasar skyttargravskrigen mellom bokmål og nynorsk på sitt lågintensive nivå. Bokmål har unekteleg fleirtalet med seg, medan nynorsken er vakrast i poesi og dessutan moralsk tillitsvekkjande. Det er ikkje tilfeldig at låneinstitusjonen Lendo, som i TV-reklame på sein kveldstid prøver å  lokke folk til å ta opp forbrukslån til ågerrenter og brukar ei vakker bygdejente med Hardanger-nynorsk til å framføre bodskapen. Ho ser oss hjartegodt og medfølande inn i augo og seier at både vi og familien fortener det beste. Det kan ho ordne, til ei effektiv rente på 17 prosent. Nynorsk is a better language, som målrørsla reklamerte med for å vere kul ein gong i tida. Eller yolo, som vi tastar til kvarandre i dag. You only live once.

 No skal det vel godt gjerast at det er mogleg å halde språket norsk og reint i det internasjonale samfunnet vi har hamna i. Språket er ein organisme som lever og forandrar seg. Nye ord kjem inn og andre går ut. Og  vi har alltid facebook-grupper for pensjonistar som prøver å halde liv i gamle sunnmørske  ord som å gjøle (smigre), å glire (myse) og å pysje ( (kviskre). Men stundom er det herleg også med eit rett engelsk ord til rett tid. Nyleg kunne vi lese i lokalavisa om ein kristen leirstad som i lengre tid hadde sleppt ureinsa kloakk ut i eit vassdrag som både er badeplass og fiskevatn for eit stort hytteområde. Det var ein skikkeleg skandale. Holy shit!

(Smp 29.10.2016)