Talentfabrikken R & R


Ein fellesskapsorientert sykkylving satsa sterkt på unge talent. Rastad og Relling Tegnekontor vart reine talentskulen for våre fremste møbeldesignarar.

Endå eit hol i faglitteraturen om norsk møbelindustri er fylt med Mats Linders bok om Rastad & Relling Tegnekontor. Mange vil hugse R & R som ein stilig og ganske dyr møbelbutikk i Klingenberggata i Oslo. Men firmaet inneheldt også eit tradisjonsrikt og respektert designstudio som sette tonen for mykje av formutviklinga innan møbel. Designavdelinga med Adolf Relling i spissen og med ein flokk ferske, men uhyre talentfulle møbeldesignarar etter seg, sette djupe spor gjennom alle dei nyskapande tiåra frå 1943 og fram til rundt 1970.

 Interiørarkitekt. Utdanning som interiørarkitekt var ikkje eit opplagt val småbrukarbrør frå Sykkylven kunne kome på i dei tronge trettiåra. Men i Relling-familien var det dette dei ville.  Adolf Relling (1913 – 2006) hadde tidleg fått interesse for snikkaryrket. Som tolvåring  følgde med frå sidelina når snikkarlæraren, som budde på hybel hos familien, heldt kurs for vordande møbelarbeidarar i ungdomshuset. Som 16-åring byrja han i snikkarlære på ein møbelverkstad.
Han tok korrespondansekurs i fargelære, frihandsteikning, konstruksjonsteikning og fagteikning. I 1936 gjekk draumen i oppfylling: Han kom inn ved Treavdelinga ved Statens håndverks- og kunstindustriskole i Oslo. Funksjonalisten og arkitekten Arne Korsmo hadde nettopp blitt tilsett som overlærar. I løpet av få år reformerte Korsmo utdanninga radikalt, kasta ut mykje av det gamle og innførte nye prinsipp. Adolf Relling var ein av dei som meinte at Korsmo gjekk for langt og at han snudde ryggen til fortida og stilhistoria. Saman med likesinna studentar dreiv han sjølvstudium blant anna av norsk folkekunst. Resultatet ser ein i ein tidleg serie småstolar der han sameinar stiltrekk frå bondekultur og funksjonalisme.

Teiknekontor.  Då krigen braut ut, var Adolf Relling heime i Sykkylven, der han arbeidde for dei nyetablerte møbelfabrikkane L.K. Hjelle og Hjellegjerde Lenestolfabrikk. I 1943 var han tilbake i Oslo. Saman med studiekameraten Rolf Rastad gjekk dei saman om det som skulle bli Rastad og Relling Tegnekontor. Det byrja med teiknebord, skrivepultar og småmøblar. Med den store etterspørselen i  gjenreisingstida kom også prestisjeoppdraga: Teiknekontoret leverte teikningar til interiør for salongane i Kongeskipet Norge, armstolar og konferansemøblar til Stortinget og Marienlyst og direktørmøblar for Norsk Arbeidsgiverforening.
Kontoret skapte også bestseljarar som Blinken og Bravo for Hjellegjerde og klassikarar som Krysset og Skjold for Bahus, Bambi for Vatne og bordskapet Syklus – eit møbel som kunne utstyrast både som sybord og som barskap. I 1965 - etter mange år med mørke hardtresortar,  introduserte Rastad & Relling også furutrenden med Futurum-serien.

Fellesskap. Teiknekontoret tok inn ferske, men gåverike designarar og gav dei utfordringar og tillit. Møblane dei skapte vart ofte til i fellesskap. Blant medarbeidarane var Fredrik Kayser, som teikna lenestolen Krysset, Sigurd Resell, som gjorde mange flotte design for Vatne Lenestolfabrikk og Arne Halvorsen (Futurum og Quadratum). Hit kom også Ingmar  Relling, som gjekk i brorens fotspor nokre år seinare.

På grunn av den kollektive arbeidsmåten ved teiknekontoret er det ikkje alltid like lett for forfattaren Mats Linder  å feste alle møblane til ein spesiell person, men han prøver. Ideane flaut fritt mellom medarbeidarane som vart oppmuntra og utfordra av sjefen Adolf Relling. Mats Linder, som har skrive boka, er privatpraktiserande designhistorikar og har blant anna bøkene Norske Designmøbler 1940 – 1975 og den omfattande katalogen til utstillinga Norwegian Icons på merittlista. Han skriv kortfatta og poengtert og har lagt stor vekt på illustrasjonar. Ikkje minst dei vakre handteikna skissene og arbeidsteikningane frå teikneborda i R & R er interessante for eit moderne publikum, leie som vi ofte kan bli av upersonlege maskinteikningar rett frå datamaskina.



Mats Linder:
Møblene er fra Rastad  Relling

Form forlag

Kommentarer

Legg inn en kommentar

Populære innlegg fra denne bloggen

Bilen min får du aldri

  Vi er villige til å ofre mykje for å berge klimaet. Men vi ofrar ikkje bilen. Vi kjeldesorterer og plukkar plast. Vi prøver å reise mindre med fly og et økologiske gulrøter til middagen. Men så er det bilkøyringa, som klima-aktivistane også vil ha oss til å kutte ned på. Nei og atter nei, skrik vi lydlaust innvendig. Skal vi tilbake til den tida då vi sykla til butikken i regnvêr og sjangle oss heim att med fulle plastnett på kvar side av styret?   Nei, bilen greier vi oss ikkje utan. Han er uvurderleg som framkomstmiddel. Vi brukar han også som paraply når det regnar og vi skal ein snartur til postkassa.   Vi kunne naturlegvis gått til fots til treningssenteret som ein del av trimmen, men det synest vi ikkje vi har tid til. Så er det det at har ein først brukt bortimot ein halv million kroner på bil, vil ein nødig øyde pengar på bussbillettar. Ein kjenning hadde bilen på service. Han såg litt forkomen ut og   smilte letta då vi   tilbaud skyss. Han kunn...
Les mer

Møte på midten

  Det er meir enn eit halvt hundre år sidan eg med brask og bram melde meg ut av statskyrkja. Det var ein kraftig   protest i ei bygd der statskyrkje-medlemskap var like sjølvsagt som   å vere med i folkeregisteret. Soknepresten skreiv inntrengande tilbake at han «nekta»   å gjennomføre utmeldinga utan ein alvorleg samtale først. Eg   måtte minne han om   min grunnlovsfesta religionsfridom før han gjorde si embetsplikt. Det var naturlegvis godt meint når soknepresten ville snakke fornuft til ein forvirra ungdomsopprørar. Men det nytta ikkje.   I dag er den mjuke maktbruken som vi kjende så kvelande, i stor mon borte. Gudsfornektarar og kyrkjegjengarar kan møtast på midten og oppdage at dei har eitt og anna felles. 60-talet var ei heilt anna tid. I familiar flest var det ei avis, ein radiostasjon, eit lite utval av ganske like bøker. Den lutherske varianten av kristendommen var statsreligion. Forkynninga byrja i heimane og på søndagsskulen. Frå e...
Les mer

Mannstruering

Mannfolk har store problem med å sjå seg sjølve som breiale og skrevande gorillaer. Det er hjelp å få -  i form av nye ord.  Vi som var unge på syttitalet, saknar dette opprørske tiåret. Det gjekk alltid eit tog mot krig og kapitalisme. Kvinnetoga var årvisse i by og grend med provoserande krav som etter kvart vart pensum i ungdomsskulen. Dette var tiåret då jentene brende bh-en og sola seg topplause på stranda. Frie puppar var ein menneskerett. Derfor reagerte dei med indignert patos på flørtande kommentarar frå strandløver i Speedo som spankulerte speidande forbi med magen trekt inn.  Hos døtrer og barnebarn av dei  topplause  var det ikkje like mykje smell i opprøret. Mødrene sin protest vart regjeringas politikk. Likelønnskampen vart outsourca til fagforbund og politiske parti. Statslønna feministar tok seg av resten og skreiv  kronikkane som måtte til. Etter kvart vart  kvinnesaka forvist til familien og oppvaskbenken. Då er pappaperm i...
Les mer