Amundsen-apropos


 Her er eit lite PS til Amundsen-filmen. I mangel av andre kjelder brukte både lokale aviser og osloaviser nemleg bestefar min, den synske Karl Tandstad i Sykkylven som kjelde for sine oppslag om Amundsen og hans lagnad:


«Ut gjennom mellomkrigstida voks dei daglege brevbunkane og det kom stadig nye bod frå naboar med telefon. Ein viktig grunn var at avisene hadde teke til å intervjue dei  når menneske var sakna.

I 1925 vart Karl avisenes yndling då han rapporterte frå polflyginga til Roald Amundsen. Amundsen skulle flyge over Nordpolen, men kom ikkje tilbake som planlagt. Den synske kunne fortelje at han måtte naudlande i ei råk. Han kunne fortelje at han såg korleis isen kom brytande mot flybåten då dei landa og at mannskapet streva og arbeidde med å trakke snø og lage startplass. Han såg også at ein av polfarane fall i sjøen og berre med naud og neppe vart berga opp på isen igjen. Då Amundsen og hans menn kom seg heilskinna tilbake og kunne fortelje, viste det seg at avisintervjua stort sett gav ei korrekt framstilling.
(DAGBLADET /AALESUNDS DAGBLAD 1928)
Denne gongen kjem Amundsen att, men det gjer han ikkje neste gong, sa Karl Tandstad til avisa.
Tre år seinare vart den italienske general Nobile meldt sakna etter at han hadde prøvd å nå polen med luftskipet Italia. Roald Amundsen la ut på leiteekspedisjonen med flybåten Latham. Denne sommaren fekk dei synske på Tandstad hundrevis av besøk og meir enn tusen brev med spørsmål om korleis det gjekk med leiteaksjonen. Heile garden såg ut som ein pilegrimsstad, sa ein av naboane.












(Aalesunds Dagblad/Dagbladet 1928)
Karl og Olga fortalde i avisintervju at Amundsen hadde gått ned og landa fint i ei råk, men flygemaskina var øydelagt og ekspedisjonsmedlemmene streva hardt for å reparere flyet. Nokre dagar seinare fortalde Karl til Aalesunds Avis at dei ikkje lenger kunne sjå Amundsen og at han trudde han var død.

Og denne gongen kom ikkje Amundsen og hans menn tilbake. Men ein bensintank frå flybåten Latham vart funnen seinare av ei ishavsskute. Her kunne det sjå ut til at det var gjort forsøk av å byggje han om til flottør til flybåten. Det kan tyde på at ekspedisjonsmedlemmene overlevde naudlandinga og at dei hadde prøvd å reparere farkosten før dei omkom, slik Karl hadde fortalt.»

(Sykkylvsbladet) 

Kommentarer

Legg inn en kommentar

Populære innlegg fra denne bloggen

Orrfugljakt og presteplage

Segner er forteljingar som har levd i munnleg tradisjon. Ei viktig kjelde til desse historiene er samlingane til ørskogbygdaren Peder Fylling. Historiene han skreiv ned gir eit bilde av korleis folk tenkte og trudde for nokre hundre år sidan. Og ikkje minst – vi får vite litt om kva slags historier dei let seg underhalde av. I denne artikkelen skal vi innom nokre av historiene til Peder Fylling som er knytte til Sykkylven. Mange av segnene er i dag lite kjende, medan andre er attgjevne i bygdebøkene for Sykkylven og høyrer sykkylvshistoria til. Utdraga i denne artikkelen er meint som smakebitar og appetittvekkjarar for å skape interesse for ei oppgåve som det historiske miljøet på Sunnmøre bør ta på seg: Å gi ut Peder Fyllings bøker igjen, omsett til moderne norsk og tilpassa eit   breitt publikum. Peder Fylling (1818 – 1890) var fødd på garden Fylling i Skodje, her han budde heile livet. Han var eldste son, men ofra odelsretten sin for å dyrke sine interesser, som var his
Les mer

Lang kamp for promille

I løpet av femti år har Sykkylven endra seg frå tørrlagt bedehusland til eit lokalsamfunn med vin på kafeen, øl i butikken og eige pol. Fremst i striden for skjenkerett på 60-talet stod ein syngjande hotellvert frå Nord-Noreg. For femti år sidan kom Ernst Ellingsen som sjef for  det som sykkylvingane var vane med å kalle Hotellet, men som no fekk  namnet Sjølyst Gjesteheim, etter kvart Sjølyst Turistheim. Sykkylven har lange hotelltradisjonar, men hotellet som den nye hotelldirektøren overtok, var nedslite og gammaldags og med eit elendig belegg.   Ernst Ellingsen var ein frittalande nordlending. Han kom rett frå nattklubben Regnbuen i Oslo og hadde sine profesjonelle erfaringar frå hovudstaden. No ville han satse på hotelldrift i den blomstrande møbelkommunen Sykkylven. Det gjekk ikkje lenge før han gjorde det klart at han måtte ha skjenkerett for spisegjester om han skulle kunne skape eit moderne hotelltilbod. Han viste til at hotella i nabobygdene Ørsta og Stranda var godkjen
Les mer

Bussulykka i Tynesstranda – eit femtiårsminne

Av Kjetil Tandstad To ungdomsskuleelevar vart drepne og mange skadde då ein skulebuss køyrde av vegen i Tynesstranda i 1966. Laurdag 3. september og stor stemning i skulebussen til Straumgjerde. Den sjette skuledagen i veka var over. Helga stod for døra. Dei fire grøne skulebussane frå Stranda og Sykkylven Billag vart fylte opp av skuleelevar frå 7., 8. og 9. klasse ved ungdomsskulen for å ta fatt den lange vegen mot Velledalen og rundt fjorden til Sørestranda og Hundeidvik. Blant dei rundt 30 elevane som var passasjerar var det som vanleg eit lykkeleg lurveleven. Storøygde sjuandeklassingar, med berre nokre vekers fartstid på den nye skulen, lytta imponerte til dei store gutane bak i bussen som kunne skryte  av sin erfaringar og sine forventningar til laurdagskvelden. Svak vegkant Alt var som vanleg då bussane køyrde etter kvarandre langs riksvegen innover mot Tynesstranda. Ein møtande personbil køyrde til sides og stoppa. Tre bussar passerte utan vanskar. Men då den fjerde
Les mer