Tradisjonalisten

 

- Dei protestantiske kyrkjene har blitt demokratiserte. Ein har late folk flest  bestemme teologien. Ikkje Guds ord og kyrkja sin tradisjon. Det er ei veldig uheldig utvikling, seier Ottar Svein Mikael Myrseth. Ei lang teologisk utvikling  har ført han dit han er i dag – biskop og øvste leiar i Den Nordisk-Katolske kyrkja.

 74-åringen, som plussa på  namnet sitt med Mikael då han vart prestevigd  i kyrkjesamfunnet i 2001, kunne  naturlegvis ha nytt sine pensjonist-år uforstyrra på hytta på Gjæveneset i Hundeidvik. Men slik vart det ikkje. Han har alltid  vore ein opprørar, seier han. Engasjementet hans let seg ikkje utan vidare pensjonere.

Bedehuset

 Han voks nærast opp på bedehuset i Hundeidvik, der far hans var ein av leiarane. Når det kom omreisande predikantar, budde dei gjerne heime med familien deira. Då gjekk drøsen mykje om åndelege ting. Den religiøse interessa har Ottar Myrseth fått med seg frå barnsbein av.  Denne bakgrunnen var nok ein grunn til at det er to biskopar i familien Myrseth. Veslebror Jan Otto er biskop i Tunsberg.

 Dei er på ingen måte  på linje i teologiske spørsmål. Det har vore nokre harde diskusjonar mellom brørne opp gjennom åra, vedgår han. No kranglar vi ikkje så mykje lenger. Vi  treffest heller ikkje så ofte. Men sjølv om vi er usamde i teologiske spørsmål, kan vi ha det fint i lag når vi er ute på fjorden og fiskar småsei, seier han.

Etter fem år som prest i Oslo, vart Ottar Myrseth  stiftskapellan i Molde, før han var prest i sju år i Spjelkavik og deretter lærar i folkehøgskulen. Den religiøse bagasjen han fekk med seg heimanfrå, motiverte for å studere teologi då han var ferdig med gymnaset.

 Det var tidleg på syttitalet. Ungdommen var opprørsk. Ottar Myrseth sitt opprør skjedde innanfor Den norske Kyrkja, som han tykte appellerte for lite til kjenslene. Ein kan  seie at han vart radikalisert i konservativ retning.

Fornying

Han engasjerte seg i grupperinga Kirkelig Fornyelse. Her samla det seg prestar og lekfolk  som ville at Den norske kyrkja skulle bli meir høgkyrkjeleg. Dei var opptekne av tradisjonane og det djupe alvoret som dei meinte hadde gått tapt i den demokratiserte folkekyrkja. Opprørarane ville ha også meir effektar: Biletkunst, song og musikk, prosesjonar og røykjelse. Kyrkjerommet skulle ikkje vere ei skulestove der presten doserer og kyrkjelyden sit passivt og høyrer på. Den norske kyrkja var fantasilaus, meinte dei. Ei gudstenesta skulle vere ei oppleving som talte til alle sansar og der kyrkjelyden tok aktivt del. Lytte, sjå, smake og lukte. Det skulle vere i større grad som eit teater, som appellerte til kjensler, ei oppleving av venleik, alvor og historisk samanheng.

Sjokk-effekt

Opprørarane var også sterkt teologisk konservative og flokka seg om den karismatiske presten, salmediktaren og aksjonisten Børre Knudsen. Han vart den fremste og mest synlege motstandaren av liberalisering i kyrkja. Særleg i kampen mot  lova om sjølvbestemt abort, som kom i 1978, skapte Børre Knudsen og hans våpendragar Ludvig Nessa furore. Dei stod på kyrkjetrapper og viste fram baby-dokker innsmurde med ketsjup. Dei organiserte salmesong utanfor gynekologiske avdelingar der dei meinte abort vart utført. Sjokk-effektane fekk naturlegvis store oppslag i media. I tillegg til kampen mot abort kjempa opprørarane også mot kvinnelege prestar og samkjønna ekteskap.

 Håpet om å kunne bli ein konservativ opposisjon som kunne eksistere innanfor den norske kyrkja forsvann gradvis. Etter som åra gjekk, vart det klart at den konservative grupperinga ikkje ville få nokon plass i Den norske kyrkja. Det som var tenkt som ei kyrkjeleg fornying innanfor gjekk over til å bli eit alternativ på utsida. Kvart-katolikkar kalla kommentatoren Andreas Hompland opprørarane i Dagbladet. Nokre av opprørarane melde overgang og vart heil-katolikkar.

Tusenårs-skritt

Det var ikkje nok for Ottar Myrseth. Han hadde sans både for tradisjonane til den ortodokse kyrkja i aust og for den vestlege pavekyrkja. Derfor skritta han tilbake tusen år og valde vekk både den romersk-katolske kyrkja i vest og den ortodokse i aust. Han plasserte seg i  kyrkjetradisjonen før splittinga av oldkyrkja i år 1054. Det var dette året ein paveleg bannbulle frå Roma nådde Hagia Sofia i Konstantinopel med bodskapen om at kyrkja i aust var «kjelda til alt kjetteri». Sidan den gongen har den katolske kyrkja vore splitta mellom aust og vest og har aldri meir greidd å møtast.

 Denne splittinga meiner Ottar Myrseth det no er på tide å overvinne. Han søkte seg mot skriftene til kyrkjelege opprørarar  med røter i Nederland og Storbritannia. Han kom i kontakt med representantar for polskætta katolikkar frå USA som ikkje ville akseptere pavens overherredømme. Dei ville ha ein katolisisme som likna meir den austleg i deira gamle heimland.

Denne gammal-katolsk tradisjonen var utgangspunktet for at den nordisk-katolske kyrkja vart skipa i 1999. To år etter melde Ottar Myrseth seg til teneste. 18 år seinare vart han ordinert som biskop og øvste leiar for Den Nordisk-Katolske kyrkja, som tel totalt rundt 500 medlemmer i Europa. Trass det nordiske namnet er medlemmene ikkje berre i  Norden, men også i England, Tyskland, Ungarn, Romania, Slovakia, Italia og Spania.

I følgje trusdokumentet sitt held Den Nordisk-Katolske kyrkja seg med ritual frå den vestlege katolisismen og teologi frå aust-kyrkja. Slik har dei plassert seg i skjeringspunktet mellom latinsk og bysantinsk kristendom.  

- Det er eigentleg  ikkje så mykje som skil oss frå pavekyrkja, fortel  Ottar Myrseth. Vi aksepterer ikkje dogmet om at paven ikkje kan gjere feil og at han har makt over alle bispe-utnemningar over heile verda. Det er viktig  for oss å kunne utnemne eigne biskopar utan paveleg godkjenning. Elles meiner vi som katolikkar at ekteskap skal vare livet ut og at livet er ukrenkeleg. Det vil seie at vi er motstandarar av abort, dødshjelp og dødsstraff, seier han.

Oldkyrkja

I hytta ved Hundeidvik  har Ottar Myrseth kjellaren full av bøker med teologiske skrifter av gammal årgang. Her har han innreidd eit lite bønerom. Her er det eit lite altar med altarduk og på veggen heng det ikon tett i tett. I altarduken  er det innsydd ein liten behaldar som inneheld ein relikvie som stammar frå ein av dei dei førti martyrane frå Sebaste som vart drepne i år 319.

 I St. Olavs kyrkje, som er kyrkja til dei nordisk-katolske i Hatlane i Ålesund, har dei også ein relikvie. Den skal stamme frå sjølvaste Heilag-Olav.  Begge relikviane  har skriftleg garanti frå Vatikanet for at dei kjem frå ekte helgenar.

I bokhyllene hans  står det bandtunge verk frå dei store teologane frå oldkyrkja. Det er først og fremst her han hentar inspirasjon og påfyll. Dette er lærestoff det har vore undervist fint lite om i teologi-studiet. Men det er ikkje forelda, seier han.

- Eg finn mykje meir klokskap der enn i nyare teologisk litteratur. Håpet er at fornya fokus på det meir enn tusen år gamle tankegodset kan bli eit felles grunnlag for å samle austleg og vestleg kristendom igjen.

Ein del av  arbeidet som biskop er å halde kontakten med kyrkjelydane. Det blir ein del reising i inn- og utland. Språket er naturlegvis ei viss hindring. Men han har no appen Translatør. Då går det på eit vis, seier han.

- Er du optimist for kyrkja di og strevet for å samle katolikkane i vest og aust?

- Det er ikkje enkelt. Men det er nokre  gode teikn, seier han. Han minnest si ungdomstid på  seksti- og syttitalet då store delar av ungdommen gjorde opprør mot det beståande.  No har 68-arane fått barnebarn. Kanskje ser vi spiren av eit opprør hos dei mot mange av verdiane som besteforeldra kjempa fram, seier han.

 Mange unge i dag opplever eit åndeleg tomrom. Dei saknar fastare rammer for livet sitt.  Både frikyrkjene og dei katolske kyrkjene merkar no ei tilstrøyming frå nye grupper ungdom. Dei er konservative, gjerne i dress og slips og  vil ha ei meir tydeleg forkynning,  seier han.